20 BƏNDLİK SÜLH PLANI – Zelenski tam mətni açıqladı

Ukrayna, ABŞ və Rusiyanın iki aydır müzakirə etdiyi sülh planı 20 bənddən ibarətdir. Bundan əlavə, əsas sənədə əlavə olaraq, müxtəlif sahələr üzrə ayrıca sənədlər də hazırlanır. 

“AzPolitika” xəbər verir ki, bunu Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski jurnalistlərlə görüşündə deyib.

Hazırda Ukrayna, ABŞ, Avropa və Rusiya arasında siyasi sənəd olan sülh planının layihəsi müzakirə olunur. Zelenskinin sözlərinə görə, planın 20 bəndində digər mümkün sənədlərə istinadlar var.

Sülh planının özündən əlavə, sənədlər də mövcuddur: təhlükəsizlik zəmanətləri haqqında üçtərəfli sənəd — Ukrayna, ABŞ və Avropa;

ikitərəfli sənəd — Ukrayna üçün ABŞ-dan təhlükəsizlik zəmanətləri; Ukraynanın çiçəklənməsi üçün yol xəritəsi — ABŞ ilə danışıqlar yolu ilə hazırlanmış və 2040-cı ilə qədər inkişaf vizyonunu özündə əks etdirən bərpa və iqtisadi inkişaf sənədi.

Ukrayna üçün sülh planı:

1.Ukraynanın suverenliyinin təsdiqlənməsi.

2.Bu plan Rusiya və Ukrayna arasında qarşılıqlı hücum etməməyi qeyd-şərtsiz nəzərdə tutur. Təmas xətti boyunca monitorinq mexanizmi yaradılacaq.

3.Ukrayna güclü təhlükəsizlik zəmanətləri alacaq.

4. Sülh dövründə Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin şəxsi heyətinin sayı 800.000 nəfər olacaq.

5. ABŞ, NATO və Avropa Ukraynaya NATO-nun 5-ci maddəsinə bənzər təhlükəsizlik zəmanətləri verəcək. Rusiya Ukraynaya hücum edərsə, hərbi cavab veriləcək və sanksiyalar yenidən tətbiq olunacaq. Ukrayna Rusiyaya hücum edərsə və ya təxribat olmadan Rusiya ərazisinə atəş açarsa, təhlükəsizlik zəmanətləri ləğv ediləcək. Rusiya Ukraynaya atəş açarsa, təhlükəsizlik zəmanətləri qüvvəyə minəcək.

6. Rusiya Avropa və Ukraynaya hücum etməməyi bütün zəruri qanunvericilikdə təsbit edəcək.

7. Ukrayna müəyyən vaxtda AB üzvü olacaq və Avropa bazarına qısamüddətli imtiyazlı giriş əldə edəcək. Ukraynanın AB üzvlüyü təhlükəsizlik zəmanətlərinin bir hissəsidir.

8. Ukraynanın qlobal inkişaf paketi olacaq və o, ayrıca investisiya müqaviləsində müəyyən ediləcək. İnvestisiya üçün inkişaf fondu, qaz infrastrukturunun inkişafı, ərazi yenidən qurulması və mineralların və təbii sərvətlərin hasilatını əhatə edəcək güclü qlobal inkişaf paketi təmin ediləcək.

9. Ukraynanın bərpası məsələlərini həll etmək üçün bir neçə fond yaradılacaq. Məqsəd 800 milyard dollar cəlb etməkdir.

10. Bu razılaşmadan sonra Ukrayna ABŞ ilə sərbəst ticarət müqaviləsi bağlamaq prosesini sürətləndirəcək.

11. Ukraynanın nüvəsiz statusu.

12. Zaporojye AES. Bu məsələ ilə bağlı kompromis əldə edilməyib. ABŞ Ukrayna, ABŞ və Rusiya arasında birgə idarəetmə təklif edir – üç tərəf dividend alır. ABŞ “33%/33%/33%” təklif edir. Əsas menecerlər isə amerikalılardır. Ukraynanın kompromis təklifi: Zaporojye AES ABŞ və Ukrayna tərəfindən 50/50 nisbətində birgə idarə olunur. Lakin istehsal olunan elektrik enerjisinin 50%-i Ukraynaya ayrılır və ABŞ qalan 50%-in paylanmasını özü müəyyən edir. Zaporojye AES, Energodar və Kaxovka Su Elektrik Stansiyaları silahsızlaşdırılmalıdır.

13. Ukrayna və Rusiya məktəblərdə və cəmiyyətdə müxtəlif mədəniyyətlərin anlaşılmasını və tolerantlığını təşviq edən, irqçilik və qərəzi aradan qaldıran təhsil proqramlarını həyata keçirməyi öhdələrinə götürürlər. Ukrayna dini tolerantlıq və azlıqların dillərinin qorunması ilə bağlı AB qaydalarını tətbiq edəcək.

14. Ərazilər. Bu müqavilənin tarixindən etibarən Donetsk, Luqansk, Zaporojye və Xerson vilayətlərində qoşunların yerləşdirilməsi xəttinin faktiki olaraq təmas xətti kimi tanınması təklif edilir. Bu müqavilənin qüvvəyə minməsi üçün Rusiya qoşunlarını Dnepropetrovsk, Nikolayev, Sumı və Xarkov vilayətlərindən çıxarmalıdır. Ukraynanın mövqeyi. Zelenskinin izah etdiyi kimi, Rusiya Ukraynanın Donetsk bölgəsindən çıxmasını istəyir, ABŞ isə kompromis təklif edir – azad iqtisadi zona. “Hərə olduğu yerdə qalır” prinsipi ilə razılıq olmazsa, azad iqtisadi zona yalnız referendum yolu ilə qəbul edilə bilər. Zelenski qeyd edib ki, ABŞ referendum istəyir, lakin onun sözlərinə görə, referendumda yalnız bir məsələ deyil, bütün sənəd səsə qoyulmalıdır. Referendum üçün ən azı 60 gün vaxt və həmin 60 gün müddətinə atəşkəs lazımdır.

15.Gələcək ərazi sazişləri barədə razılığa gəldikdən sonra həm Rusiya, həm də Ukrayna bu sazişləri güc yolu ilə dəyişdirməməyi öhdələrinə götürürlər.

16.Rusiya Ukraynanın Dnepr çayından və Qara dənizdən kommersiya fəaliyyəti üçün istifadəsinə mane olmayacaq. Naviqasiya və nəqliyyat azadlığını əhatə edən ayrıca dəniz sazişi və giriş sazişi bağlanacaq.

17. Həll olunmamış məsələləri həll etmək üçün humanitar komitə yaradılacaq. Bütün hərbi əsirlərin mübadiləsi, uşaqlar və siyasi məhbuslar da daxil olmaqla mülki girovların qaytarılması və münaqişə qurbanlarının problem və əzablarının həlli.

18. Saziş imzalandıqdan sonra Ukrayna mümkün qədər tez seçkilər keçirməlidir.

19. Bu saziş hüquqi cəhətdən məcburi olacaq. Onun icrası Trampın sədrlik etdiyi Sülh Şurası tərəfindən izləniləcək və təmin ediləcək. Pozuntulara görə sanksiyalar tətbiq ediləcək.

20. Bütün tərəflər bu sazişlə razılaşdıqdan sonra, sənəd dərhal qüvvəyə minəcək.

Həmçinin Ukraynanın müqaviləni parlamentin təsdiqinə təqdim etməsi və ya təsdiq üçün ümumxalq referendumu keçirməsi gözlənilir. Ukrayna seçkilərin referendumla eyni vaxtda keçirilməsi barədə qərar verə bilər.

Müqavilə hər iki tərəf öz öhdəliklərini yerinə yetirdikdən sonra qüvvəyə minəcək. Təhlükəsizlik zəmanətləri yalnız müqavilənin tam təsdiqlənməsi və ya referendumla təsdiqlənməsindən sonra qüvvəyə minəcək.

Zelenski bunun müharibənin sona çatması ilə bağlı baza sənədi olduğunu bildirib və onun sözlərinə görə, Rusiya bu plana dekabrın 24-də Amerika tərəfi ilə görüş zamanı cavab verməlidir.

O, həmçinin qeyd edib ki, Ukrayna həssas məsələləri həll etmək üçün ABŞ ilə rəhbərlik səviyyəsində görüşməyə hazırdır. Bu, xüsusilə ərazi məsələləri ilə bağlıdır.

Polise.az