İranın “qələmini” yenə “qırdılar?”-Bir neçə aya İsrail İranı bombalaya bilər

Bir neçə aya İsrail İranı bombalaya bilər

İsrail və İran arasında mümkün müharibə ilə bağlı xəbərlər yenidən diqqət mərkəzindədir: raket təlimləri, qoşun hərəkətləri, sərt siyasi bəyanatlar və kəşfiyyat sızmaları yaxınlaşan eskalasiya atmosferi yaradır. İsrail hərbi hazırlığını artırır, İran raket qabiliyyətlərini bərpa etdiyini nümayiş etdirir və diplomatik yol faktiki olaraq dondurulub. Lakin real təhdidlər fonunda başqa bir məsələ getdikcə daha çox populyarlıq qazanır: potensial münaqişənin hökumətə təzyiq göstərmək və onu nüfuzdan salmaq üçün bir vasitə kimi istifadə edildiyi daxili siyasi müharibə. Formal olaraq söhbət “yüksək hazırlıqdan” gedir, amma əslində biz idarə olunan gərginliyin klassik nümunəsinə şahid oluruq – real hərbi risklər media konstruksiyalarına, siyasi maraqlara və sui-qəsd nəzəriyyələrinə qarşı qoyulduqda.

7 oktyabr hadisələrindən sonra İsrailin strateji mədəniyyəti kökündən dəyişib. Potensial düşmənin hər hansı bir fəaliyyəti artıq adi hal kimi qəbul edilmir. Məhz bu kontekstdə İsrail və Amerika mənbələri jurnalist  Barak Ravidə bildiriblər ki, Qüds Donald Tramp administrasiyasını İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun (SEPAH) raket təlimlərinin  qabaqlayıcı zərbə üçün örtük ola biləcəyi barədə xəbərdar edib.

Formal olaraq, kəşfiyyat yalnız raket bölmələrinin hərəkətlərini və yerləşdirilməsini qeyd edir. Lakin HƏMAS hücumundan əvvəl strateji korluğun travması analitik fərziyyələri dəyişdirib: “ehtimal 50%-dən aşağı” artıq “məqbul risk”ə bərabər deyil. İsrail məntiqi ən pis ssenarini fərz edir – məhz ona görə ki, HƏMAS-ın oxşar “təlimləri” əvvəllər real hücuma hazırlıq kimi qəbul edilmirdi.

Son aylarda İsrail Müdafiə Qüvvələri şimal sektorunda – Qaliley və Qolan təpələrində təlimlərini kəskin şəkildə gücləndirib. Onlar çoxcəbhəli müharibə ssenarilərini tətbiq edirlər: kütləvi raket zərbələri, mülki infrastrukturun pozulması və hava qüvvələrinin, quru qüvvələrinin və çoxmərtəbəli hava hücumundan müdafiə sistemlərinin qarşılıqlı təsiri. Formal olaraq planlaşdırılan təlim olsa da, əslində bu, xarici strateji oyunçunun iştirak etdiyi yüksək intensivlikli münaqişəyə hazırlığın nümayişidir.

Eyni zamanda ABŞ-İsrail koordinasiyası güclənir. Baş Qərargah rəisi  Eyal Zamir  və Mərkəzi Komandanlıq komandanı  Bred Kuper arasında əlaqələr, hərbi nümayəndə heyətlərinin səfərləri və raketdən müdafiə məsələlərinə diqqət yetirilməsi rəsmi müharibə elan edilmədən vəziyyətin kəskin şəkildə pisləşməsinə hazırlıqların aparıldığını göstərir.

İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahunun ABŞ Prezidenti Donald Trampla dekabrın 29-dakı  görüşündə Vaşinqtonu İranın raket obyektlərinə zərbə endirməyə razı salmağa çalışdığı iddia olunur. 

“The Washington Post” da yazmışdı ki, Netanyahu İranı İsrailin maraqları üçün regional təhlükə kimi görməyə davam edir. O, İsrailin hərbi hücumları üçün ABŞ-nin icazəsini, ya da Vaşinqton qüvvələrinin birbaşa müdaxiləsini istədiyini gizlətmir.

Tramp Tehranın nüvə proqramını bərpa etməyə cəhd göstərəcəyi təqdirdə İrana ciddi nəticələr verəcəyi ilə hədələyib. Tramp İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu ilə “Mar-a-Laqo” iqamətgahında birgə mətbuat konfransı zamanı deyib ki, “əgər bu təsdiqlənərsə, nəticələr olacaq. Nəticələr çox ciddi, bəlkə də keçən dəfəkindən daha ciddi olacaq”. Tramp bildirib ki, İran ABŞ-nin iyun ayında zərbə vurduğu raket proqramını bərpa etmək üçün yeni obyektlər “tikir”, lakin hələlik bunun təsdiqi yoxdur.

“Ümid edirəm ki, İran yenidən qurmağa çalışmır, oxuduğum kimi, onlar silah və digər şeylər hazırlayırlar. Əgər onlar bunu edirlərsə, deməli, məhv etdiyimiz obyektlərdən istifadə etmirlər, amma bəlkə də başqa obyektlərdən istifadə edirlər”, – deyə Amerika lideri qeyd edib. Tramp Tehranın razılaşmalı olduğunu təkrarlayaraq, “onlara fürsət verdiyini” əlavə edib. O, İrana ABŞ ilə razılaşma əldə etməyi məsləhət görüb.

Ekspertlərə görə, ABŞ lideri hazırda Ukrayna müharibəsi ilə ciddi məşğuldur və İranla müharibə etmək üçün vaxt ayırmağa zamanı yoxdur.

Oqtay Qasımov

Politoloq Oqtay Qasımov “Yeni Müsavat”a bildirdi ki, İsrail baş naziri Benyamin Netanyahunun ABŞ-yə səfəri ərəfəsində Netanyahunun Donald Trampı İrana zərbələr endiməklə bağlı razı salmağa mümkün qədər çalışacağı haqda iddialar var idi: “Dekabrın 29-da keçirilən görüşdən sonra verilən açıqlamalara diqqət yetirsək, görünən odur ki, Netanyahu bu istiqamətdə müəyyən qədər istəklərinə nail ola bilib. Donald Tramp mətbuat konfransında bəyan etdi ki, olan məlumatlara görə, İran özünün nüvə və raket istehsalı ilə bağlı imkanlarını yenidən bərpa edib və bu, qəbuledilməzdir. Nəzərə alsaq ki, bundan əvvəl də Trampın İranla bağlı sərt bəyanatlarını eşitmişik və bu bəyanatların ardınca iyunda İrana zərbələr endirildi. O baxımdan qarşıdakı dönəmlərdə – bir neçə ay ərzində Netanyahu Trampdan İrana zərbə endirməyə dəstək verməsini istəyəcək. Çünki bu, baş nazirin özü üçün də çox vacibdir. Belə ki, 2026-cı ildə seçkilər keçirilməlidir və seçkilərə qədər Netanyahu İranla bağlı müəyyən addımlar atmaqla seçkilərdə özünün qələbəsini təmin etməyə çalışacaq”.

Politoloq düşünür ki, İsrail baş naziri əvvəllər olduğu kimi, yenə Donald Trampı onun mövqeyini qəbul etməyə razı sala biləcək.\Etibar SEYİDAĞA,“Yeni Müsavat” \

Polise.az