Ermənistan sülh müqaviləsinə hazırlanır – sənəd bu il imzalana bilər

Terror təhdidi ilə üzləşən Paşinyanın öz xalqının tarixinə “müdrik və xilaskar lider” kimi düşmək şansı var; Bakı və Ankara böyük sülh naminə ona “qızıl fürsətlər” də tanıya bilər…

Türkiyə və Ermənistan arasında barışığa doğru ilk addım atılan kimi kapitulyant ölkədə radikal-revanşist qüvvələr bir az da baş qaldırıb və hərəkətə keçib. Gözlənilən idi. Çünki onların “çörəyi” düşmənçilikdən, qətl-qırğınlardan çıxır, öz xalqının qonşularla əmin-amanlıq şəraitində, əməkdaşlıq içində yaşamasından yox.

Təsadüfi deyil ki, Ankara-İrəvan dialoqunun ilk raundunda Ermənistanı təmsil eləmiş xüsusi nümayəndə, vitse-spiker Ruben Rubinyena qarşı təzyiqlər artıb. Təzədən hədəfə gələn vitse-spikerə radikal müxalifət “Türk agenti” yarlığı yapışdırmağa başlayıb – hələ ortada heç bir sənəd, yazılı bəyannamə olmasa da. Bununla belə, Ermənistanda hakim qüvvə və onun parlamentdəki fraksiyası tərəfindən çətinliklə də olsa, ölkədə ictimai rəyin hazırlanmasına cəhdlər davam edir. 

*****

“İstənilən müharibədən sonra həmişə bəzi konvulsiyalar, əks hərəkətlər olur, müəyyən müddətdən sonra isə, emosionallıqdan asılı olaraq azalır, sıfıra enir. Hesab edirəm ki, qonşumuz Azərbaycanla mehriban münasibətlərin olması mümkündür”.

Bunu yanvarın 17-də yerli jurnalistlərə müsahibəsində parlamentdəki hakim “Mülki müqavilə” fraksiyasının üzvü, tanınmış biznesmen Xaçatur Sukiasyan deyib.

Xaçatur Sukiasyan

Sukiasyan xatırladıb ki, dünyanın bir çox yerində qonşu ölkələr bir-birinin ümumi daxili məhsulunda kifayət qədər böyük həcminə malikdir. “Əgər biz qonşularımızla ümumi daxili məhsulun yüksək faizinə sahib ola bilsək, bu, münasibətləri yaxşılaşdırmaq üçün yaxşı vasitə olacaq. Biz Azərbaycanla olan bu düşmənçiliyi övladlarımıza, gələcək nəsillərimizə ötürməyəcəyik”, – erməni deputat-biznesmen qeyd edib.

Onun əminliyinə görə, Türkiyə ilə münasibətlərin normallaşması ilk növbədə işsizlik problemini həll edə bilər: “Ermənistan regionda siyasətini sosial şəbəkələrin emosiyaları əsasında deyil, obyektiv reallıqlar əsasında qurmalıdır. Bizim qonşuluğumizda güclü ÜDM-i, müəyyən regional və iqtisadi təsiri olan dövlətlər var, bu reallıqdan uzaqlaşmaq mümkün deyil”.

O, skeptiklərin normallaşmanın əslində Türkiyənin iqtisadi ekspansiyasına və Ermənistanın böyük qonşusu tərəfindən “sovrulmasına” gətirib çıxaracağı fikrini bölüşmür və danışıqlar prosesində ölkə üçün risklərdən çox imkanlar görür…

*****

“Türkiyə və Azərbaycanla əlaqələrin normal hala gəlməsi Ermənistan siyasəti üçün epoxal hadisə olacaq. Nikol Paşinyan Ermənistanı zülmətdən çıxaran və onu qarşıdurmalardan regional əməkdaşlıq formatına keçirən dövlət başçısı kimi tarixə düşə bilər”.

Bunu isə Caliber.az-a müsahibəsində tanınmış rusiyalı politoloq Aleksey Naumv deyib.

Bu səbəbə onun fikrincə, Ermənistanda hazırkı hökumətə qarşı təxribatlar və təzyiqlər davam edəcək: “Lakin bu, istiqamət vektorunu dəyişdirə bilməyəcək. Düşünürəm ki, region ölkələrinin liderləri də Ermənistan baş nazirinin düşdüyü hazırkı vəziyyəti düzgün qiymətləndirəcəklər. Çünki Ermənistanın mühüm regional layihələrə cəlb olunması təkcə onun özü üçün yox, bütün region üçün faydalıdır. Regiona iqtisadi inteqrasiya Ermənistanın revanşist-radikallardan qurtulmasına gətirəcək. Ona görə ki, iqtisadiyyat həmişə revanşizmin ən güclü düşməni və əleyhdarıdır. Tarixdən də məlum olduğu kimi, insanlar anlayanda ki, dostluq eləmək daha sərfəlidir, onda düşmənçilikdən vaz keçirlər”.

Politoloq bu xüsusda hesab edir ki, Ermənistanda yeni müharibəyə və ya revanşa ümumxalq sifarişi yoxdur: “İnsanlar yaşamaq, ticarət etmək, uşaq böyütmək və s. istəyirlər. Odur ki, Ermənistanın Türkiyə və Azərbaycanla münasibətlərinin yaxşılaşması qaçılmazdır. Bakı və Ankaranın isə bu yöndə İrəvanı həvəsləndirməsinə dəyər ki, bu da əslində baş verir. Qalib tərəfin genişürəkliliyi sülh prosesinə heç vaxt mane olmayıb”.

Politoloq bir az da qabağa gedərək, güman edir ki, Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh sazişi mümkündür və sənəd elə bu il imzalana bilər. “Üstəlik, bu, Ermənistan dövlətinin müdrik lideri kimi Paşinyanın təntənəsi və bütün Cənubi Qafqaz üçün mühüm mərhələ ola bilər. Öz növbəsində Azərbaycan rəhbərliyi sülh sazişi imzalamağa hazır olduğunu dəfələrlə vurğulayıb. Ona görə də top indi Ermənistan tərəfdədir və ölkə rəhbərliyi müxalifətin və mürtəce revanşist dairələrin müqavimətini qırmalıdır. Mən ehtiyatla ümid edirəm ki, sülh sazişinin imzalanması bu il baş tutacaq. Görək”, – deyə o, fikrini nikbin notda tamamlayıb.

*****

Əlbəttə, çox şey erməni xalqının sülh və barışıq yönündə Paşinyan hökumətinə verəcəyi dəstəkdən, daha dəqiqi, nə dərəcədə onun arxasında duracağından asılı olacaq. Belə bir dəstəyi isə o, artıq bir dəfə – ötən ilin iyunundakı erkən parlament seçkilərində Nikolun partiyasını təzədən qalib eləməklə verib. Yəni dünyaya müharibə deyil, sülh istədiyi mesajını çatdırıb. Qalır indi bu istəyin reallaşması üçün cəmiyyətin gərəkən prinsipiallığı və qətiyyəti.

Baş nazir Nikol Paşinyana təzyiqlər isə şübhə yox ki, Bakı və Ankara ilə münasibətlər normallaşma rejiminə girdikcə daha da artacaq. O cümlədən varlı və sülh əleyhdarı erməni lobbisi tərəfindən. Ona qarşı fiziki terror da istisna edilmir. Hər necə olmasa, Ermənistanda hakimiyyət uğrunda mübarizədə terror üsullarından istifadə ənənəsi də var.

Bu mənada Bakı və Ankara yəqin ki, proseslərin gedişini diqqətlə izləyəcək və istisna deyil ki, böyük sülhün geridönməzliyi naminə hansısa mərhələdə Paşinyana “müalicəvi doza”da bəzi “qızıl fürsətlər” də tanınsın…