“Rusiyanın bu addımı Azərbaycan üçün mühüm təhdid törədir…”

Azərbaycanla Türkiyənin hərbi-siyasi əməkdaşlığı, Tovuz hadisələri fonunda bu əməkdaşlığın daha da aktuallaşması və ümumilikdə münaqişə zonasında bir növ yeni situasiyanın yaranması ölkəmiz üçün əsas gündəm mövzusudur.

“AzPolitika.info” bu mövzuyla bağlı Milli Məclisin deputatı Sadiq Qurbanovun fikirlərini öyrənib:

-Ermənistanın Tovuzda törətdiyi hərbi təxribatdan sonra Türkiyənin Azərbaycana ən yüksək səviyyədə dəstək göstərməsinin şahidi olduq. Sizcə, ölkələrimiz arasındakı xüsusilə hərbi sahədəki əməkdaşlığın genişlənməsi və son birgə təlimlər nədən xəbər verir?

-Məlum olduğu kimi, Azərbaycan Respublikası ilə Türkiyə Respublikası arasında hərbi əməkdaşlıq haqqında sazişə əsasən, illik plana uyğun olaraq iyulun 29-dan avqustun 10-dək ölkəmizdə hər iki ölkənin quru qoşunları və hərbi hava qüvvələrinin iştirakı ilə birgə genişmiqyaslı döyüş atışlı taktiki və taktiki-uçuş təlimləri keçirilib. Birgə təlimlərə iki ölkənin ordularının şəxsi heyəti, zirehli texnikası, artilleriya qurğuları və minaatanları, həmçinin hərbi aviasiya və hava hücumundan müdafiə vasitələri cəlb edilib. Plana əsasən təlimlər avqustun 1-dən 5-dək quru qoşunlarının da cəlb edilməsi ilə Bakıda və Naxçıvanda, hərbi aviasiya vasitələrinin iştirakı ilə isə iyulun 29-dan avqustun 10-dək Bakı, Naxçıvan, Gəncə, Kürdəmir və Yevlax şəhərlərində keçirilib.

Bilirik ki, Türkiyə Azərbaycan müstəqillik qazandıqdan sonra onun Silahlı Qüvvələrinin formalaşmasına yardım göstərib. O zaman orduda kadr çatışmazlığı var idi. Sonrakı dövrdə də iki ölkə arasında hərbi-texniki əməkdaşlıq inkişaf etdi. Türkiyə Azərbaycanda kadrların hazırlanması, hərbi məktəblərin proqramlarının formalaşmasında böyük rol oynayıb. Hər il Azərbaycan və Türkiyə silahlı qüvvələri birgə hərbi təlimlər keçirirlər. Prezidenti İlham Əliyev avqustun 13-də Türkiyə Respublikasının Milli Müdafiə naziri Hulusi Akarın başçılıq etdiyi nümayəndə heyətini qəbul edərkən bildirib ki, hərbi əməkdaşlıq baxımından bu təlimlərin çox böyük önəmi var, eyni zamanda, insanlar arasındakı əlaqələrin, xalqlar arasındakı qardaşlığın gücləndirilməsi üçün təlimlərin çox böyük əhəmiyyəti və faydası var. Prezident bununla bağlı deyib: “Bu, bir ənənədir. Bildiyiniz kimi, hər il həm Azərbaycanda, həm də Türkiyədə 10-dan çox birgə təlim keçirilir. Ona görə bu təlimlərin keçirilməsi adi haldır. Burada hansısa bir fövqəladə hal axtarmaq lüzumsuzdur. Biz də müşahidə edirik ki, bu təlimlər bəzi ölkələrdə narahatlıq doğurur. Ancaq buna heç bir əsas yoxdur. Bu, Türkiyə-Azərbaycan birliyinin, qardaşlığının növbəti təzahürüdür”;https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?client=ca-pub-5860023968987848&output=html&h=280&adk=40819994&adf=3918233788&w=635&fwrn=4&fwrnh=100&lmt=1599472348&num_ads=1&rafmt=1&armr=3&sem=mc&pwprc=5315004528&psa=1&guci=2.2.0.0.2.2.0.0&ad_type=text_image&format=635×280&url=http%3A%2F%2Fazpolitika.info%2F%3Fp%3D603030&flash=0&fwr=0&pra=3&rh=159&rw=634&rpe=1&resp_fmts=3&wgl=1&fa=27&adsid=ChEI8LTX-gUQ85Pi_aX46e-6ARIqAAOfqFzrLLg1M2DD4CMhXtR0juXrkFUtfNZ81LMg4FOvZ-J-L6M5iOMD&dt=1599472347889&bpp=11&bdt=97537&idt=-M&shv=r20200831&cbv=r20190131&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3Db8aa46916b4ed44b%3AT%3D1595411831%3AS%3DALNI_MYuJql_7fL6dFfqzIvlS-21SnPL4g&prev_fmts=320×100%2C255x600%2C0x0&nras=2&correlator=4441197465685&frm=20&pv=1&ga_vid=721217811.1595411835&ga_sid=1599472346&ga_hid=1367751963&ga_fc=0&iag=0&icsg=2199596466187&dssz=33&mdo=0&mso=0&u_tz=240&u_his=1&u_java=0&u_h=768&u_w=1366&u_ah=728&u_aw=1366&u_cd=24&u_nplug=3&u_nmime=4&adx=291&ady=2114&biw=1311&bih=627&scr_x=0&scr_y=0&eid=20206791%2C182982000%2C182982200%2C21066897%2C21066706&oid=3&pvsid=2918728466936101&pem=830&ref=http%3A%2F%2Fazpolitika.info%2F&rx=0&eae=0&fc=384&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1366%2C0%2C1366%2C728%2C1326%2C627&vis=1&rsz=%7C%7Cs%7C&abl=NS&fu=8320&bc=23&jar=2020-09-07-09&ifi=4&uci=a!4&btvi=2&fsb=1&xpc=yYW7LjesPJ&p=http%3A//azpolitika.info&dtd=305

-Sizcə, bu əməkdaşlığın əsas məqsədi və istiqamətləri nədən ibarətdir?

– Məlumat üçün deyim ki, “Azərbaycan Respublikası Hökuməti ilə Türkiyə Respublikası Hökuməti arasında hərbi maliyyə əməkdaşlığı haqqında” 2020-ci il fevralın 25-də Bakı şəhərində imzalanmış Saziş cari ilin iyulun 2-də qüvvəyə minib. Bu saziş olduqca önəmlidir və ölkələrimiz arasındakı hərbi əməkdaşlığın yüksək səviyyəsini təsdiqləyən növbəti sənəddir.

Bununla yanaşı, iki ölkə arasında hərbi əməkdaşlığın bugünkü vəziyyətini 3 vacib məsələ müəyyənləşdirir. Bunlardan birincisi, NATO ilə əməkdaşlıq sənədləridir – bu çərçivədə NATO-nun aparıcı ölkələrindən olan Türkiyə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin modernləşdirilməsinə kömək göstərir. İkincisi, Azərbaycanın təhlükəsizlik sənədləri və iki ölkə arasında imzalanmış strateji müqavilələrdir. Üçüncüsü məsələ isə Türkiyənin milli regional maraqları və həmçinin, qardaş ölkənin milli təhlükəsizlik sənədləri ilə bağlıdır. Qeyd edim ki, 2009-cu ildən etibarən Türkiyənin milli təhlükəsizlik sənədlərində dəyişiklik prosesi başlayıb.

İki ölkə arasında hərbi əməkdaşlıq baxımından perspektiv planlar da mövcuddur. Buraya hərbi kadrların hazırlanması, maddi-texniki təchizat məsələlərindən tutmuş, müdafiə sənayesi sahəsində yeni birgə əməkdaşlığa qədər məsələlər daxildir. Perspektivdə iki ölkə arasında hərtərəfli hərbi əməkdaşlığın gücləndirilməsi istiqamətində yeni imkanlar mövcuddur. Artıq hər kəsə məlumdur ki, Türkiyə Azərbaycana taktiki və strateji dövrdə hərbi dəstəyini davam etdirməkdə qərarlıdır.

Onu da qeyd edim ki, Ermənistanın işğalı nəticəsində nəzarətdən kənar qalmış Azərbaycan sərhədlərindən qeyri-qanuni məqsədlərlə istifadə məsələsi də Türkiyə-Azərbaycan hərbi əməkdaşlığı üçün mühüm istiqamətlərdən hesab olunur. İki ölkə terrorizmdən əziyyət çəkməklə bu istiqamətdə ayrı-ayrılıqda və birgə mübarizənin bu günü və perspektivlərini həmişə diqqət mərkəzində saxlayır. Həmçinin, iki ölkə arasında hərbi təhsil, kadrların hazırlanması sahəsində əməkdaşlığın inkişafı prioritet sahələrdən biridir. Bu istiqamətdə ciddi planların olduğu məlumdur.

-Ermənistanın ayrı-ayrı ölkələrlə hərbi əməkdaşlığının Azərbaycana yaratdığı potensial təhlükə kifayət qədər ciddidir. Bunu Tovuzdakı təxribat da bir daha təsdiqlədi. Sizcə, son zamanlar bu mövzunun ölkə rəhbərliyi səviyyəsində qaldırılması və prezidentin Yunanıstan səfirilə görüşü zamanı bu əməkdaşlığa cəlb olunan ölkələrə açıq mesajlar verməsi nəyə hesablanıb?

– Təbii ki, Azərbaycan haqlı olaraq, Ermənistan, Yunanıstan və Kipr arasındakı hərbi əməkdaşlıqdan narahatdır. Çünki Ermənistan ərazilərimizi işğal etmiş ölkədir. Xocalıda soyqırımı aktı törədib, bir milyon azərbaycanlını evlərindən didərgin salıb, tarixi, mədəni, dini abidələrimizi dağıdıb, işğal edilmiş ərazilərdə etnik təmizləmə siyasəti həyata keçirib, beynəlxalq hüququ pozur, BMT Təhlükəsizlik Şurasının və başqa təşkilatların qətnamələrinə əməl etmir.

Ermənistan aqressiv davranır. Dövlət sərhədində son gərginliklər Ermənistanın təxribatıdır, terror aktı törətmək üçün sonuncu cəhd zamanı təmas xəttini keçmək istəyərkən erməni zabiti saxlanılıb və o, artıq etiraf edib ki, onun qrupu bizim hərbçilərimizə və mülki şəxslərə hücum etmək məqsədi güdüb. Sirr deyil ki, Ermənistan Azərbaycana düşmən mövqedədir və bu onların qərarı olub.

Sözsüz ki, Ermənistanın istənilən ölkə ilə sıx hərbi əməkdaşlığı narahatlıq doğurur. Ermənistanın təxribatından dərhal sonra Azərbaycan Rusiyadan Ermənistana intensiv silah təchizatına reaksiya göstərib. Aktiv toqquşmalar iyulun 16-da dayandırılıb və iyulun 17-dən başlayaraq 2 sentyabra qədər Rusiyadan Ermənistana Xəzəryanı dövlətlərin hava məkanı vasitəsilə çoxsaylı yük reysləri həyata keçirilib. Ermənistanla hərbi əməkdaşlıq bizi narahat edən məsələdir. Çünki bu, Azərbaycan üçün mühüm təhdid törədir. Ermənilər bu silahlardan istifadə edərək bizim hərbçilərimizi, mülki şəxsləri öldürürlər.

-Son zamanlar Türkiyənin Azərbaycana göstərdiyi dəstəyə paralel olaraq, Azərbaycan rəhbərliyi də Türkiyəyə qarşı ayrı-ayrı ölkələrin apardığı aqressiv siyasətlə bağlı ortaya açıq mövqe qoyur, qardaş ölkəni dəstəkləyir. Sizcə, bu dəstək ölkələrimizin gələcək birgə fəaliyyətində hansı rola malikdir və bu əməkdaşlığın hansı perspektivləri var?

– Türkiyə və Yunanıstan arasında Şərqi Aralıq dənizi regionunda bu yaxınlarda baş verən gərginlikdə Azərbaycan Türkiyəni dəstəklədi və dəstəkləyir. Biz eyni dəstəyi türk qardaşlarımızdan da görürük. Beynəlxalq ictimaiyyət növbəti dəfə Azərbaycan-Türkiyə münasibətlərinin qardaşlıq səviyyəsində olmasına şahidlik etdi. Bizi birləşdirən təkcə dövlətlərimizin maraqları deyil, bizi birləşdirən sadiqlik, etibar və qarşılıqlı dəstəkdir. Beynəlxalq tədbirlər zamanı dəfələrlə bu qarşılıqlı dəstəyin şahidi olmuşuq.

Yunanıstanın Azərbaycandakı səfirini qəbul edərkən ölkə başçısı tərəfindən səsləndirilmiş sözlər həmin dəstəyin və əməkdaşlığın bariz sübutudur: “Türkiyə təkcə bizim dost və tərəfdaşımız yox, bizim üçün qardaş ölkədir. Biz heç bir tərəddüd etmədən Türkiyəni dəstəkləyirik və bütün hallarda dəstəkləyəcəyik”.

Bu, sadəcə siyasi mesaj kimi qəbul olunmamalıdır. Bu sözlər etibarlı siyasətin əxlaq fəlsəfəsini özündə əks etdirir. Mövcud yanaşma isə yalnız özünə inanan və potensialına güvənən siyasi liderlərə məxsus olan keyfiyyətdir. Cənab Prezident Yunanıstanın səfirini qəbul etdiyi zaman istifadə etdiyi ritorika da yalnız güclü dövlət başçılarına xasdır. Prezidentin “mən istəyirəm ki, siz bizim mövqeyimizi biləsiniz” ifadəsi Azərbaycanın açıq diplomatiyasına işarə edir. Dövlət başçısı tərəfindən həmin görüşdə səsləndirilmiş sözlər ümumən Azərbaycanın mövqeyini, gücünü və beynəlxalq münasibətlər sistemində yerini nümayiş etdirir.