“Reuters” Əsəd ordusunun məğlubiyyətinin səbəblərini açıqladı

“Reuters” devrilmiş Suriya prezidenti Bəşər Əsədə tabe olan ordunun üsyançıların sürətli hücumu nəticəsində “sadəcə əriyib yoxa çıxmasının” səbəbləri haqqında geniş material hazırlayıb.

Musavat.com xəbər verir ki, bunun üçün jurnalistlər onlarla mənbə ilə – suriyalı zabitlər, fərarilər, təhlükəsizlik qüvvələrinin nümayəndələri, həmçinin İrana və Livanın “Hizbullah” qruplaşmasına yaxın mənbələrlə söhbət ediblər.

2020-ci ilə olan təxminlərə görə (materialda daha yeni rəqəmlər qeyd olunmayıb), Suriya ordusu 130 min nəfərdən ibarət idi. Lakin uzun sürən vətəndaş müharibəsi nəticəsində o, olduqca zəifləyib və üsyançı tipli nizamsız birləşmələri xatırladırdı. Ordunun əsas diqqəti daxili təhlükəsizlik məsələlərinə yönəlmişdi. Digər tərəfdən, suriyalı üsyançılar say baxımından Suriya ordusundan zəif olmalarına baxmayaraq, illərlə hazırlıq keçmiş və vahid komandanlıq formalaşdırmışdılar.

Üsyançılar 27 noyabrda hücuma başladılar. Agentliyin əldə etdiyi sənədlərə görə, 28 noyabrda Suriya ordusunun komandanlığı bütün qoşunlara tam döyüş hazırlığı əmr edən teleqram göndərib və döyüşməyəcəkləri halda “heç bir mərhəmət olmadan” cəzalandırılacaqlarını xəbərdar edib. Lakin bütün mənbələrin dediyinə görə, əmrlərə və təhdidlərə baxmayaraq, həm zabitlər, həm də sıravi əsgərlər kütləvi fərarilik etməyə başlayıblar.

Əsas səbəblər:

1. Kritik müttəfiqlərdən asılılıq: Agentlik qeyd edir ki, 2011-ci ildə müharibənin başlamasından etibarən Əsəd ordusu İranın və İran tərəfindən maliyyələşdirilən Livan və İraq qüvvələrinin dəstəyindən çox asılı olub. Faktiki olaraq, Suriya ordusunun əməliyyat komandanlıq strukturu suriyalılara deyil, İran hərbi müşavirlərinə və onların müttəfiqlərinə həvalə edilmişdi. Həmçinin, İran hərbi müşavirləri suriyalılara hörmətsizliklə yanaşıb, onlara mühüm əməliyyatları etibar etməyib və çox vaxt birlikdə döyüşməyiblər.

İsrailin fəal hərəkətləri (Suriya ərazisinə zərbələr, “Hizbullah”la müharibə) səbəbindən bir çox İran müşavirləri yazda, “Hizbullah” döyüşçü və komandirləri isə payızda Suriyanı tərk ediblər. Bundan sonra Suriya ordusunun mərkəzi komanda məntəqəsi normal fəaliyyət göstərə bilmədi, hərbçilərin müdafiə strategiyası, xüsusilə Suriya üçün ikinci ən böyük şəhər olan Hələbə münasibətdə yox idi.

2. Zəif hazırlıq və korrupsiya: Hələb hücumdan iki gün sonra süqut etdi. Üsyançılar burada ciddi müqavimətlə qarşılaşmadılar. Şəhərdəki hərbi birləşmələrə konkret hərəkət planı təqdim olunmadı, onlara ya plan hazırlamaq, ya da geri çəkilmək əmri verildi. Ordu bölmələri arasında birliyin olmaması aydın idi, bir çox bölmələr yetərincə komplektləşdirilməmişdi, çünki zabitlər rüşvət alırdılar. Agentliyin məlumatına görə, onlar hərbçiləri növbədən evə buraxır və sonra onların maaşını mənimsəyirdilər.

ABŞ-ın məlumatına görə, Əsəd rejiminin süqutundan bir neçə gün əvvəl Suriya ordusunda genişmiqyaslı fərarilik müşahidə olunurdu, hərbçilər ya digər tərəfə keçirdilər, ya da, məsələn, İraqa qaçmağa çalışırdılar. Agentliyə müsahibə verən bir hərbçi deyir ki, onun İdlib yaxınlığındakı mövqeyində doqquz suriyalı olmalı idi, amma yalnız üç nəfər var idi ki, onlardan biri psixi cəhətdən sağlam deyildi və silah işlədə bilmirdi. Hücum başlayanda həmin hərbçi mülki paltar geyinib, telefonunu uçuş rejiminə keçirib, silahını atıb qaçıb. Yolda o, digər hərbçilərin də mövqelərini tərk etdiyini görüb. Şəhər küçələrində, o cümlədən Dəməşqdə jurnalistlər atılmış hərbi formalar görüblər.

3. Korrupsiya və aşağı maaşlar: Suriya ordusundakı mənbələr bildirib ki, zabitlər və sıravi əsgərlər sabit aşağı maaşlar, eləcə də Əsədin yaxın qohumlarının inanılmaz dərəcədə varlanması haqqında məlumatlara görə demoralizasiya olunublar. Agentliklə söhbət edən mənbələrdən birinin dediyinə görə, Əsəd rejiminin son ilində bu qəzəb xüsusilə artmışdı. Korrupsiya ilə bağlı şikayət edənlər hərbi məhkəməyə çağırılırdı.

Bir hərbçi agentliyə bildirib ki, ona ayda 500 min suriya funtu (40 ABŞ dolları) maaş verilirdi. Ordunun ərzaq payları talan edilirdi, bəzən maaş tamamilə qida almağa gedirdi. Zabitlər elektrik generatorlarını və yanacağı oğurlayıb satırdılar. Zabitə 100 dollar rüşvət verməklə xidmətdən azad olmaq mümkün idi.

Musavat.com-un YEKUN qiymətləndirməsi: Əsəd rejiminin məğlubiyyəti və səbəbləri

Suriya prezidenti Bəşər Əsəd rejiminin nəzarətində olan ordunun məğlubiyyəti yalnız hərbi sahədə zəifliklə izah olunmur.

“Reuters” in hazırladığı təhlillərə əsasən, bu çöküşün arxasında korrupsiya, zəif komanda idarəçiliyi, aşağı mənəvi ruh yüksəkliyi və xarici müttəfiqlərə həddindən artıq asılılıq dayanır. İllərlə davam edən vətəndaş müharibəsi Suriyanın hərbi strukturlarını tükəndirib, ordunu nizamsız birləşmələr səviyyəsinə salıb.

Əsəd rejiminin İran və “Hizbullah” kimi xarici müttəfiqlərə tam bağlı olması Suriya ordusunun müstəqil qərar qəbul etməsinə mane olub. İranın hərbi müşavirlərinin və “Hizbullah” qüvvələrinin Suriyanı tərk etməsindən sonra mərkəzi komandanlıq iflic vəziyyətə düşüb və xüsusilə Hələb kimi strateji şəhərlərin müdafiəsi uğursuzluqla nəticələnib.

Bununla yanaşı, orduda hökm sürən korrupsiya zabitlərin döyüş əmrlərinə əməl etməməsi və genişmiqyaslı fərarilik kimi ciddi problemlərə yol açıb. Maddi təminatın aşağı olması, zabitlərin və sıravi əsgərlərin çətin şəraitdə xidmət etməsi demoralizasiya ilə nəticələnib. Əsəd rejiminin yaxın ətrafının müharibə dövründə sərvətlərini artırması bu vəziyyəti daha da gərginləşdirib.

Musavat.com olaraq qeyd edirik ki, bu faktlar Suriya ordusunun uğursuzluqlarının arxasında duran dərin problemləri əks etdirir. Bu çöküş rejimlərin müharibə dövründə xalqın maraqlarını nəzərə almadan idarə etməsinin necə faciəvi nəticələrə səbəb ola biləcəyini göstərir. Nəticə etibarilə, bu məğlubiyyət təkcə hərbi yox, həm də sosial, iqtisadi və siyasi iflasın bir nümunəsi kimi tarixdə qalacaq.

Polise.az