“Beşliyin” hökmranlıq mesajı: Nüvə müharibəsi mümkündürmü? – Şərh

Dünyada nüvə silahlarının istehsalı sürətləndiyi bir dövrdə “nüvə beşliyi” (Rusiya, Böyük Britaniya, Çin, ABŞ və Fransa) tətbiqi zamanı bəşəriyyətə böyük fəlakətlər gətirə biləcək silahların yayılmasının qarşısının alınması üçün birgə bəyanatla çıxış ediblər.

Bu bəyanatı qəribə və təzadlı məntiqin dibi hesab etmək olar, çünki bu dövlətlər özləri nüvə arsenalını hələ də əhəmiyyətli dərəcədə zəiflətməyiblər.

Bəyanatın məğzində dayanan mesaj budur ki, nüvə silahı əldə etmək istəyən dövlətlər bu istək və məqsədlərindən çəkinsinlər.

Təhdidqarışıq çəkindiricilik çağırışının kökü isə sağlam ideyalardan çox hökmranlıq konsepsiyasına əsaslanır.

Dünyada hazırda 9 nüvə dövləti var (ABŞ, Rusiya, Fransa, Britaniya, Çin, Hindistan, Pakistan, İsrail və Şimali Koreya).

Görünür ki, “beşlik” bu sahədə də monopoliya yaratmaq niyyətlərini ifadə edir və digər nüvə dövlətlərinə “kənara çəkilin” ismarışını verir.

Bəyanatda sağlam ideyanın işartılarını onda görmək olur ki, beş ölkə nüvə müharibəsində qalib olmayacağını bəyan ediblər.

Bəyanata zahiri pozitivlik verən də elə bu məqamdır, lakin nüvə dövlətlərinin arsenallarının müqayisəli təhlili risk faktorunun artdığını göstərir.

Düzdür, nüvə silahları bir tərəfin digər rəqib tərəf üzərində hegemonluğunu diktə etmək üçündür, danışıqlarda güclü ələ çevrilməyinin təminatçısıdır.

Lakin nüvə silahlarına malik ölkələr özləri aydın dərk edirlər ki, nüvə müharibəsi bəşəri faciələrin açarıdır.

Nüvə müharibəsinə dair ssenarilər də diqqət çəkir, nəzəri olaraq göstərilir ki, nüvə silahı ilə bir məkanın məhvi özünün yedəyində ayrıca məhv edilmə təhdidini gətirir.

Yəni, hücumla müdafiə paralel olduğundan, bir nüvə dövləti digər nüvə dövlətinin ərazisinə nüvə silahı ilə zərbə endirsə, dərhal bunun adekvat qarşılığını alacaq.

Yəni hücum planlarına qarşı preventiv tədbirlər kompleksi özü də ikinci ölüm dalğası gətirir.

Bundan əlavə, nüvə arsenalına malik ölkələr digərlərinin preventiv tədbirlərinin nə olacağını da dəqiq bilmir, bu isə onları nüvə zərbələrindən çəkindirir.

Digər tərəfdən, əgər nüvə müharibəsinə start verilsə, bu savaşda yeni cəbhə kosmosda açıla bilər.

Yəni müharibə tərəfi olan dövlətlərdən biri düşməninin kommunikasiya peyklərini sıradan çıxarmağa cəhdlər edəcək.

Bu isə, ordunun idarə edilməsi üçün böyük problemdir.

“Kosmos müharibələri”ndə bir az konspirativ nəzəriyyələr elementləri olsa da, hazırda güclərin kosmosda nəzarət uğrunda kəskin rəqabətə girdiyini müşahidə edirik.

Aqşin Kərimov