Putinin hakimiyyətdən uzaqlaşdırılmasının iki yolu – “Xruşşov variantı”, yoxsa “Yanukoviç variantı”?

Artıq hər kəsə məlumdur ki, Rusiyanın Ukraynada apardığı müharibənin yaratdığı acı nəticələrin təsiri hələ uzun müddət hiss olunacaq. Əksər nüfuzlu ekspertlər bildirirlər ki, müharibənin daha çox uzanması və Qərb dünyası ilə üzücü qarşıdurma Rusiyanın strateji məğlubiyyəti ilə yekunlaşacaq.

Kreml qarşısına qoyduğu işğal planını yalnız “ildırım sürətli qələbə” ilə reallaşdıra bilərdi. Lakin Putinin gözlədiyinin əksinə olaraq, bu ssenari baş tutmadı və reallıq ondan ibarətdir ki, müharibənin davam etdirilməsilə bağlı istənilən digər ssenari də Rusiyanın bir dövlət kimi mövcudluğunu sual altında qoyur.

ABŞ-ın “The Hill” qəzetində müharibə mövzusuyla bağlı dərc edilən “Rusiya Putindən sonra” başlıqlı məqalədə qarşıda Rusiyanı fəlakətə sürükləyə biləcək iki variantdan bəhs edilir: “Putinin Ukraynaya qoşun yeritməsi Rusiyanı çöküşün astanasına gətirib. Əsas məsələ Putinin hakimiyyətdən necə kənarlaşdırılmasıdır. Putin öz xoşu ilə vəzifəsindən əl çəkməyəcək. Deməli, söhbət onun digər yollarla hakimiyyətdən götürülməsindən gedir.

Putinin hakimiyyətdən uzaqlaşdırılmasının iki variantı var. Şərti olaraq onları “Xruşşov variantı” və “Yanukoviç variantı” adlandırmaq olar.

“Xruşşov variantı” dedikdə, 1964-cü ildə sovet lideri Nikita Xruşşovun saray daxilindəki çevriliş nəticəsində hakimiyyətdən uzaqlaşdırılması, digər variantda isə 2014-cü ildə Ukrayna Prezidenti Viktor Yanukoviçin hakimiyyətdən qovulmasına bənzər ssenari nəzərdə tutulur.

“Xruşşov variantı”nda Putinin yaxın məsləhətçiləri nüfuzlu oliqarxlarla birlikdə Putini həbs etməklə Rusiyanın siyasi xəritədən silinməsinə imkan verməyə bilərlər. Ehtimal etmək olar ki, əgər Putinin ətrafı onu həbs edərsə, o zaman onun tərəfdarları ilə əleyhdarları küçəyə çıxacaqlar və bunun ardınca bütün ölkə üzrə zorakılıqlar tüğyan edəcək. Ancaq öz liderini itirən putinçilər çox güman ki, məğlub olub geri çəkiləcəklər.

İkinci variant isə Yanukoviçin hakimiyyətdən qovulmasına bənzəyəcək. Yəni, qəzəblənmiş insanlar küçəyə axışacaq, bunun ardınca yoxsullaşmış və müharibədən gələn cəsədləri görən rusiyalılar kütləvi şəkildə nümayişlərə qoşulacaqlar. Putinin elitadakı tərəfdarları hiss edəcəklər ki, hər şey bitib və buna görə də ondan uzaqlaşacaqlar. Ola bilər ki, Putin Kremldən qaçıb Sibirdə özünə hansısa sığınacaq qursun. Belə olan halda da onun tərəfdarları ilə əleyhdarları toqquşacaqlar.

Hər iki variant eyni nəticə ilə yekunlaşacaq – elitanın Putini tərk etməsi kütləvi zorakılıq və xaos meydana gətirəcək. Burada iki variant arasındakı əsas fərq ondan ibarətdir ki, ”Xruşşov variantı”nda küçə zorakılığı və iğtişaşlar məhdud şəkildə olacaq və sonradan müəyyən nizam-intizam yaradılacaq. ”Yanukoviç variantı”nda isə Putin əhali, gizli polis və ordu içərisindəki öz tərəfdarlarını səfərbər edə biləcək və bundan sonra vətəndaş müharibəsi qızışacaq. Hər iki halda Moskvada sabitlik pozulacaq, iğtişaşlar vüsət alacaq. Putinin getməsi hakimiyyət uğrunda mübarizəyə gətirib çıxaracaq.

Ukrayna müharibəsinin başlanmasında və bunun nəticəsində ölkənin fəlakətə sürüklənməsində birbaşa əli olan Xarici İşlər naziri Sergey Lavrov və Müdafiə naziri Sergey Şoyqu istefaya göndəriləcək. Putinin yerdə qalan ətrafı hakimiyyət uğrunda mübarizəyə başlayacaq, digər yandan isə onlar Ukraynadakı müharibəyə son qoymağa və dünya ilə münasibətləri qaydaya salmağa çalışacaqlar.

İstənilən halda hakimiyyət uğrunda mübarizə Rusiyanın demokratik müxalifətinin siyasətə qayıtmasına imkan verəcək. Əgər əhali küçəyə axışıb müxalifəti dəstəkləsə, o zaman onlar Kremldə nəzarəti ələ ala bilərlər. Həmçinin, hakimiyyətdən incik düşən milli azlıqlar – tatarlar, çeçenlər, inquşlar, dağıstanlılar, Krım tatarları, yakutlar müstəqillik istəyə bilərlər.

Rusiyada baş verənlər Belarusa da təsirsiz ötüşməyəcək. Belaruslar ayağa qalxıb Aleksandr Lukaşenkonun devrilməsinə nail ola bilərlər. Hadisələrin gedişini izləyən Moldova rusların 1990-cı illərin əvvəlində qurduqları qondarma “Dnestryanı Respublika” ərazilərini azad etmək qərarına gələcək. Ukraynalılar isə Donbası və Krımı geri almağa çalışacaqlar.

Kreml nümayişçilərin tələblərini yerinə yetirə biləcəkmi? Rusiyada baş qaldıracaq iğtişaşlar müxtəlif intensivliklə bir neçə il davam edəcək. Ona görə də Rusiyanın parçalanacağı ağlabatandır.

Əgər Putin düşmənlərinin pəncəsindən qurtularaq əhəmiyyətli döyüş gücünə malik qüvvələri öz ətrafına yığa bilərsə, o zaman Rusiya dəhşətli daxili müharibə girdabına çəkiləcək. Rusiyadakı milli azlıqlar müstəqillik qazanmağa can atacaqlar, dünya milyonlarla insanın Rusiyadakı daxili müharibədən canını qurtararaq Avropaya və Çinə qaçacağını dəhşətlə seyr edəcək.

Bu variantların ikisi də qorxuludur. Hər iki halda problemin mahiyyətini Putində və onun qurduğu avtoritar sistemdə axtarmaq lazımdır. Onsuz da bu sistem əvvəl-axır duruş gətirə bilməyəcək və o, iyirmi ildən artıqdır ki, Putini dəstəkləyən rusiyalılar üçün potensial dəhşətli nəticələrlə dağılacaq”.